De Geuzenprijs is een onregelmatige uitgereikte prijs door ‘t Zal Wel Gaan en zijn Bond der Oud-Leden. De Geuzenprijs is bedoeld als“een hommage aan signalen van het creatief vermogen van de vrije, kritische geest en als bijdrage tot de uitstraling van een volwassen, ongecomplexeerde vrijzinnigheid.
Laureaten worden gekozen onder hen die, zonder daarom een onberispelijk boegbeeld te moeten zijn, de mond niet willen houden of de pen niet willen breken tegenover alles wat een vrij, open meerdimensionaal leefklimaat in Vlaanderen tegenwerkt of bedreigt.
Laureaten
Geuzenprijs 2014: Dyab Abou Jahjah
Dyab Abou Jahjah kreeg de prijs omdat hij de stem van migranten binnen Europa hoorbaar maakt. Aanhoudend wijst hij overheden en burgers op de uitsluiting, discriminatie en het racisme die deze minderheden te verduren krijgen. Zijn daden en woorden stelt hij vanuit een humanistisch perspectief dat de universaliteit van de mensenrechten benadrukt – rechten die aan iedereen automatisch toegekend moeten worden van bij de geboorte en die geen mens zou moeten ‘verdienen’.
Door te wijzen op de hypocrisie van de Belgische staat heeft hij in het verleden heel wat heilige huisjes omvergeworpen en hij is daarvoor op een manier vervolgd die volgens ons een rechtstaat onwaardig is. Abou Jahjah neemt nooit een blad voor de mond en zit niet verlegen om een controversiële uitspraak. Als vrijdenkerscollectief zijn we het daarom ook niet noodzakelijk altijd met hem eens maar zijn hardnekkig schoppen van de mensheid tot zij een geweten krijgt – en daarna opdat ze het niet zou vergeten – maakt hem voor ons een ware geus.
Lees het persbericht, de laudatio en de speech van de laureaat.
Geuzenprijs 2010: Erwin Mortier en Etienne Vermeersch
Erwin Mortier kreeg de prijs omdat hij in zijn proza, poëzie en essays. kritische vragen stelt over hoe we samenleven in uiteenlopende, veelal alledaagse contexten. Zijn soms bijtende humor en lichtvoetige zelfrelativering, gegoten in zinnelijke taal, dagen de gevestigde orde en meningen op prettig rebelse wijze uit tot reflectie.
Etienne Vermeersch kreeg de prijs vanwege zijn niet-aflatende inspanningen om de waarheid (met kleine letter w) kenbaar te maken, omdat hij een taboedoorbreker is en een wezenlijke rol gespeeld heeft in de Vlaamse ontvoogding.
Geuzenprijs 2002
Naar aanleiding van de viering van de 150ste verjaardag van het Taalminnend Studentengenootschap ‘t Zal Wel Gaan werd de Geuzenprijs in 2002 wel uitgereikt, maar niet overhandigd.
Geuzenprijs 1998: Cornelius Bracke en Guido Van Meir
Het wekelijks optreden van Cornelius Bracke in het weekblad Humo heeft naar mening van het Geuzenprijscomité een waardevolle bijdrage geleverd aan de ontvoogding van Vlaanderen: zijn scherpe analyse van het politieke gebeuren, zijn ontluistering van het establishment in al zijn Boer Ganzendoncks aantreden en al zijn nuchtere (alhoewel) kijk op het reilen en zeilen in café ‘De Kroon’ stelden alle andere nominaties meteen onder de korenmaat. Omwille van de wonderbaarlijke televisieserie ‘Oosterdonck’ werd in laatste instantie de heer Guido Van Meir als medewinnaar aangeduid.
Geuzenprijs 1995: Paul De Leeuw en Geert Van Istendael
Paul De Leeuw heeft een nieuw elan gebracht in dat soort
televisieprogramma’s waarvoor de Nederlandse televisie al een grote faam
heeft: de talkshows. De Leeuw wist die traditie van praatprogramma’s op
een schitterende manier te koppelen aan die van de variété en bouwt
bovendien steeds weer uiterst verrassende elementen in zijn shows in.
‘t Zal Wel Gaan erkent in Paul De Leeuw ook een echte geus: hij gaat in
zijn interviews geen enkele vraag, geen enkel onderwerp of geen enkele
persoon uit de weg. Hij laat ook geen kans onbenut om het op te nemen
voor minderheden, verdrukten of kansarmen. Ook zijn stellingnamen in
verband met homoseksualiteit en de aids-problematiek sluiten nauw aan
bij wat in onze verenigingen leeft.
Met Geert van Istendael wilde ‘t Zal Wel Gaan de journalist huldigen
die de moed had zijn comfortabele positie bij de BRTN op te geven voor
een onzekere toekomst als onafhankelijk auteur, evenals de manier waarop
hij dat doet. Van Istendael vond dat zijn situatie bij de BRTN hem
teveel restricties oplegde om tot ontplooiing te kunnen komen en koos
daarom resoluut voor een boeiendere, doch onzekere toekomst.
Ook de manier waarop hij dat onzekere pad bewandelt, verdient alle lof.
Van Istendael schrikt er niet voor terug om standpunten in te nemen over
thema’s als de Vlaamse beweging en de erkenning van de eigen taal, op
een manier waarvan hij duidelijk op voorhand kon weten dat ze bijzonder
veel reactie zou losweken. ‘t Zal Wel Gaan waardeert bij Van Istendael
ook zijn bijzonder kritische ingesteldheid. Geert van Istendael staat
kritisch tegenover de progressiviteit, hetgeen hem ertoe brengt zichzelf
te bestempelen als een weliswaar progressief “reactionair”.
Geuzenprijs 1991: Lucienne Herman-Michielsen en de Vlaamse Vereniging Recht op Waardig Sterven
Lucienne Herman-Michielsen staat symbool voor de ellenlange strijd voor de legalisering van abortus. Als senator diende zij geregeld wetsvoorstellen in om abortus uit de strafwetgeving te halen. Aan de abortusproblematiek werd de euthanasieproblematiek gekoppeld. De Vlaamse Vereniging Recht op Waardig Sterven houdt zich daar al jaren mee bezig. Haar voornaamste doelstelling is de maatschappelijke en juridische erkenning van de vrijwillige passieve en actieve euthanasie te bewerkstelligen.
Geuzenprijs 1988: Nicole van Goethem
Nicole van Goethem kreeg als eerste vrouw de prijs omdat zij voor de aanwending van haar creatief talent nooit de pen heeft willen plooien. De buitenlandse erkenning die zij reeds kreeg, heeft haar niet aangezet om haar vrije bestaan en scheppingsdrang op te offeren aan een voor Vlaanderen meer aanvaardbare aanpak.
Geuzenprijs 1985: Kamagurka
Kamagurka kreeg de prijs omwille van 10 jaar creatief non-conformisme. Hij is de emanatie van eenmans-Hara Kiri, die de afkeer van burgerlijk Vlaanderen blijft oproepen en dit op een nietsontziende, gedreven wijze en die van geen enkel gezag onder de indruk komt.
Geuzenprijs 1982: Maurice De Wilde en Jeroen Brouwers
In 1982 werd gedacht aan een “Noord-Nederlandse” en een “Zuid-Nederlandse” laureaat. Maurice De Wilde werd gehuldigd omwille van zijn niet-aflatende inspanningen om de waarheid kenbaar te maken, spijts alle druk en tegenkantingen van een bevooroordeeld Vlaanderen en van belangmatig gebonden groepen en personen.
Jeroen Brouwers kreeg de prijs om twee redenen: omdat ‘t Zal wilde afrekenen met een traditie die stelde dat een Noord-Nederlandse auteur tot dan toe nog nooit een Vlaamse prijs had gekregen en omdat de auteur afrekende en afrekent met de bekrompenheid, het provincialisme en de paapse domper die men in Vlaanderen over de creativiteit pleegt te schuiven.
Geuzenprijs 1979: Johan Anthierens
De eerste winnaar van de Geuzenprijs was Johan Anthierens. Anthierens was toen druk bezig met zijn tijdschrift De Zwijger. Hij kreeg de prijs omwille van de onafhankelijkheid waarmee hij als journalist en auteur dogma’s en bekrompenheid aanviel.
